Bình luận ý kiến Thơ tồn tại một cách tự nhiên, một cách hữu lý như tất cả những gì tồn tại trong thế giới chúng ta

Đề bài: Trong buổi lễ trao giải thưởng Cikada1 ngày 30/11/2015 tại Đại sứ quán Thụy Điển ở Hà Nội; trước nhiều sự băn khoăn về vai trò, vị thế của thơ ca, nhà thơ Ý Nhi đã phát biểu: “Thơ tồn tại một cách tự nhiên, một cách hữu lý; như tất cả những gì tồn tại trong thế giới chúng ta. Vì sao ư? Vì nỗi đau khổ và niềm hy vọng của con người”. Bằng trải nghiệm văn học, anh (chị) hãy bình luận ý kiến.

Bài làm

Có một quan điểm đầy sâu sắc của nhà thơ Ý Nhi về vai trò của thơ ca đối với cuộc sống và tâm hồn con người rằng “Thơ tồn tại một cách tự nhiên, một cách hữu lý; như tất cả những gì tồn tại trong thế giới chúng ta. Vì sao ư? Vì nỗi đau khổ và niềm hi vọng của con người.” Thơ ca, dưới góc nhìn của nhà thơ không phải đơn giản chỉ là những tác phẩm nghệ thuật bằng ngôn từ, mà nó tồn tại như một phần tất yếu của tự nhiên, đồng hành cùng những suy nghĩ và trải nghiệm của chúng ta. Qua thơ, con người ta có thể cảm nhận được những trạng thái cảm xúc sâu thẳm, từ đau khổ, tuyệt vọng tới niềm vui và sự hạnh phúc, nó chính là âm nhạc của tâm hồn, nhất là những tâm hồn cao cả, đa cảm.

Thơ trước hết là cuộc đời sau đó mới là nghệ thuật. Đúng vậy, thơ hiện diện trong cuộc sống như một phần của tự nhiên. Đó không phải chỉ là những dòng văn bản, mà qua từng câu chữ, từng hình ảnh, từng âm điệu, cảm xúc con người và hiện thực được kết nối với nhau. Thơ ca là tiếng hát của trái tim, là nơi dừng chân của tinh thần, do đó không đơn giản mà cũng không thần bí, thiêng liêng. Những dòng thơ không phải lúc nào cũng hoàn hảo, không phải lúc nào cũng thơ mộng tươi vui, nó có thể làm chúng ta đau khổ hay gợi nhắc lại nhữung kỉ niệm đau buồn, nhưng đó cũng chính là lí do tại sao thơ tồn tại, là để chúng ta được sống thật với cảm xúc của mình, để người ta có thể thấu hiểu, đồng cảm với nhau. Thơ là một thể loại văn học sử dụng ngôn ngữ đầy nhịp điệu, hình ảnh giàu tính biểu cảm để giúp con người thể hiện cảm xúc, suy nghĩ và quan niệm của mình về cuộc sống, đồng thời giúp chúng ta hiểu hơn về bản thân và khơi gợi tình đồng cảm đối với thế giới xung quanh.Thơ tồn tại một cách tự nhiên, một cách hữu lý, giống như vạn vật xuất hiện và tồnt ại trên thế giới này đều có vai trò, vị trí riêng, thơ ca ra đời từ rất lâu, trải qua bao biến động cho đến giờ vẫn chưa hề biến mất. Không thể phủ nhận rằng thơ ca tạo ra những giá trị vô cùng quan trọng đối với cuộc sống tinh thần của con người. Thơ tồn tại đều có lí do của chúng, những câu thơ là những lời bộc bạch, là tiếng nói của những xúc cảm mãnh liệt, đồng cảm và phản ánh những điều sâu khuất nhất của lòng người.

Không phải tự nhiên, nhà thơ Ý Nhi lại phải khẳng định rằng thơ tồn tại một cách tự nhiên và hữu lý. Trong cuộc sống hiện nay, với sự thăng hoa của khoa học, công nghệ và truyền thông, vai trò của thơ ca cũng dần bị tác động bởi những xô bồ, lo toan, thị hiếu và quan niệm của mọi người về văn học cũng dần thay đổi. Nỗi băn khoăn này một mặt vừa mang tính lịch sử, mặt khác là một câu hỏi mang tính thời sự văn học. Mặc dù có sự biến động đó, nhưng vai trò và vị thế của thơ ca vẫn luôn tồn tại song song cuộc sống con người mà những thể loại khác không thể thay thế bơi nó xuất phát từ những nhu cầu thiết yếu của con người. Thơ ca xuất hiện từ rất lâu, từ thời cổ chí kim cho tới xã hội hiện đại, cùng con người trải qua bao giai đoạn, gắn liền với sự tiến bộ của con người và nền văn minh nhân loại. Thơ cũng đã vận động và chuyển mình để phù hợp với quan điểm và phong cách sống ở từng thời kỳ, giống như một người mẹ, ghi lại quá trình trưởng thành của những đứa con, cùng thay đổi để hoàn thiện hơn. Con người luôn cần một nơi để trút bầu tâm sự, để chia sẻ những cảm xúc không thể nói ra, một nơi để tâm hồn có thể trú ngụ một cách yên bình nhất, và thơ ca chính là một lựa chọn hàng đầu, bởi có lẽ ở đó, người ta có thể thoải mái trò chuyện với những vần thơ, nơi từng câu chữ đều đồng cảm với tâm trạng của người đọc. Có rất nhiều các tác phẩm thơ tình được sáng tác bởi nhiều nhà thơ khác nhau, những đặc điểm chung là những bài thơ đó đều là phương tiện để mọi người kết nối với nhau, như lời bộc bạch vùng những cảm giác lo âu, trăn trở nhưng đầy yêu thương muốn gửi gắm cho đối phương của thơ Xuân Quỳnh, hay thần giao cách cảm với từng nhịp xoay cuộc sống trong thơ Xuân Diệu rồi từ ấy yêu mãnh liệt, sôi nổi như thể đó là ngày sống cuối cùng. Dù ở vần thơ nào, mang cảm xúc nào đi chăng nữa thì nó đều chân thật, đều phô ra những cái riêng nhất, cái sâu kín nhất của tâm hồn con người. THơ chính là phương tiện để gắn kết sự đồng cảm của người đọc của người viết, của người chia sẻ những ý thơ cho nhau, thơ như một bức thư tình đầy lãng mạn mà tác giả muốn gửi gắm tới cuộc đời. Trong sâu thẳm mỗi người đều có một “nhà thơ”, nhà thơ riêng của tâm hồn, nơi trú ngụ của những nỗi niềm không dễ ngỏ, khi những cảm xúc ấy thăng hoa cũng là lúc thơ ra đời, thơ là kết tinh những gì tinh tuý nhất của bản chất con người. Thơ tồn tại vì nỗi đau khổ, và niềm hy vọng của con người, thơ tạo ra một không gian riêng để con người chìm đắm, cứu rỗi con người trước những sự vô cảm của xã hội. Thơ giúp con người giải toả, chữa lành cảm xúc, truyền cảm hứng và khơi gợi niềm tin, hy vọng giúp chúng ta vượt qua khó khăn trong xã hội rất dễ tổn thương hiện nay. Ngôn từ của thơ ca bồi đắp cảm nhận con người, mở rộng tầm nhìn, cách cảm nhận về đời sống.

Chính vì vậy, để có thể tồn tại tự nhiên, hữu lý, thơ ca cần đáp ứng nhu cầu giải toả cho con người, trở thành chỗ dựa tinh thần để người ta có thể giải phóng cảm xúc, thể hiện khía cạnh thật của bản thân, giúp trả lời những câu hỏi mang tính thời đại nhưung phải phù hợp với thị hiếu của người đọc. Thơ ca cũng cần phải làm sao để tạo được sự liên kết, đồng cảm hai chiều, thoả mãn nhu cầu về thẩm mĩ, giải trí, sáng tạo của cả người sáng tác và người tiếp nhận. Cùng với sự tác động của khoa học công nghệ như hiện nay thì thơ ca cũng phải tự thay đổi để thích ứng với sự tiến bộ của xã hội và thẩm mĩ của con người về cả tư duy, quan niệm, nội dung, hình thức nghệ thuật. 

Trong bài “ Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn mặc Tử có viết:

"Sao anh không về chơi thôn Vĩ? 
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên 
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc 
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
Gió theo lối gió, mây đường mây,
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay...
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?”

Ở đoạn thơ trên, ý thơ được chứng minh tồn tại một cách tự nhiên qua những hình ảnh bình dị, quen thuộc nắng, cau, vườn, lá trúc, con đường, dòng nước, bến sông,... Đoạn thơ cũng đã thể hiện nỗi nhớ quê hương, nỗi cô đơn, lẻ loi, buồn tủi của tác giả được thể hiện qua những hình ảnh thơ như "dòng nước buồn thiu", "bến sông trăng", "có chở trăng về kịp tối nay?" cũng như niềm mong ước được trở về quê hương, được hòa mình vào thiên nhiên, được yêu thương được thể hiện qua hình ảnh "nắng mới lên", "vườn ai mướt quá xanh như ngọc", "lá trúc che ngang mặt chữ điền". Cách cảm thụ đời sống trong thơ Xuân Diệu nhẹ nhàng, sâu lắng, trầm tư pha chút bất an, một dự cảm chẳng lành về cuộc sống. Hình ảnh trong đoạn thơ đều dùng những hình ảnh gần gũi, chân thực để giúp người đọc có thể hình dung rõ nhất từng ý thơ mà tác giả muốn truyền đạt. Từ sự bình yên ban đầu, qua sự cô đơn và bất an, đến sự mong đợi và hy vọng, đoạn thơ này phản ánh một cách chân thực về cuộc sống và tâm trạng của con người. Đó chính là lí do mà thơ có thể tồn tại, trong những gì chất phác, gần gũi, gắn bó với cuộc sống con người nhất, tồn tại để nói lên cảm xúc chất chứa trong lòng, nỗi đau khổ của sự cô đơn, buồn bã, bất an cũng như niềm hy vọng vào một ngày trở về đoàn tụ. Những cảm xúc, suy nghĩ được thể hiện trong đoạn thơ không chỉ là của riêng cá nhân nhà thơ, mà đại diện suy nghĩ và quan điểm chung của tất cả mọi người, là phương tiện để mọi người hiểu được tâm ý của tác giả. Điều này khẳng định vai trò và giá trị của thơ, vượt ra khỏi ranh giới cá nhân, trở thành tiếng nói chung của nhân loại. Thơ ca phản ánh trung thực những cung bậc cảm xúc sâu sắc của con người, trở thành phương tiện để họ thể hiện và chia sẻ về cuộc sống. Những cách cảm thụ về đời sống, về vị trí của con người trong vũ trụ thể hiện trong thơ ca mang tính triết lý, gợi mở những chiều ý nghĩa sâu xa về cuộc sống. Điều này khẳng định vai trò của thơ ca không chỉ là thể hiện cảm xúc, mà còn là một phương tiện để con người tìm hiểu và nhận thức về bản thân, về thế giới xung quanh. Như vậy, đoạn thơ trên đã sinh động minh họa cho nhận định của nhà thơ Ý Nhi rằng "Thơ tồn tại một cách tự nhiên, một cách hữu lý; như tất cả những gì tồn tại trong thế giới chúng ta. Vì sao ư? Vì nỗi đau khổ và niềm hy vọng của con người."

Thơ ca đóng vai trò hỗ trợ tinh thần nhưng không đồng nghĩa với việc chúng ta quá thần thánh hoá nó, cần có cái nhìn toàn diện, khách quan về giá trị của thơ ca mang lại, từ đó tận dụng chúng như một liều thuốc cho cảm xúc con người.  Nhà thơ cần có ý thức trách nhiệm hơn trong sáng tạo nghệ thuật, sứ mệnh của nhà thơ không chỉ là cất lên tiếng nói của cá nhân mà phải nói lên tiếng nói của muôn triệu trái tim, triệu tâm hồn. Với vai trò là một người tiếp nhận, chúng ta cần phải có thái độ trân trọng tác phẩm nghệ thuật, làm giàu tâm hồn mình bằng văn thơ và trau dồi khả năng cảm nhận, đánh giá tác phẩm.

Nhìn vào thơ, ta thấy rõ rằng nó không chỉ là một phương tiện để diễn đạt cảm xúc và tư duy, mà còn là một góc nhìn sâu sắc vào bản chất của cuộc sống. Thơ là một cách để con người thể hiện và chia sẻ nỗi đau khổ, mất mát, bất an và lo lắng của họ. Đồng thời, thơ cũng là một phương tiện để tìm kiếm niềm hy vọng, ý nghĩa và sự an ủi trong cuộc sống. Trong thế giới đầy biến động và phức tạp này, thơ là một nguồn ánh sáng và niềm tin, làm cho cuộc sống trở nên đẹp đẽ và ý nghĩa hơn.