Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong tác phẩm Cuốn sách bị bỏ quên

Hãy cùng Toploigiai Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong tác phẩm Cuốn sách bị bỏ quên để thấy được tài năng của Thạch Lam trong việc xây dựng cốt truyện, nội dung, nghệ thuật đặc sắc. 

Dàn ý Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong tác phẩm Cuốn sách bị bỏ quên  

1. Mở bài 

- Giới thiệu tác giả Thạch Lam và tác phẩm "Cuốn sách bị bỏ quên". 

- Nêu nhận định chung về giá trị tác phẩm. 

2. Thân bài 

a) Giá trị nghệ thuật 

* Nét độc đáo trong cách xây dựng truyện 

- Sử dụng ngôi kể thứ ba khách quan, trung thực.

- Mạch truyện không theo trình tự thời gian tuyến tính, tạo sự tò mò, hấp dẫn cho người đọc.

- Sử dụng nhiều chi tiết miêu tả ngoại cảnh, nội tâm nhân vật tinh tế, sinh động. 

- Hình ảnh chuyến tàu lửa lặp đi lặp lại là biểu tượng cho những cung bậc cảm xúc khác nhau của nhân vật. 

* Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật  

- Tập trung miêu tả nội tâm nhân vật Thành:  

+) Tâm trạng thất vọng, chán nản khi không thể xuất bản sách. 

+) Nỗi buồn, hụt hẫng khi trở về quê cũ. 

+) Suy ngẫm về cuộc sống, về kiếp người. 

- Sử dụng điểm nhìn bên trong, gắn với ý thức của nhân vật.

 - Lời đối thoại thể hiện tâm lý nhân vật rõ nét. Miêu tả chi tiết tinh tế, sinh động. 

* Nghệ thuật tự sự 

- Mối liên hệ giữa người kể chuyện và nhà văn. 

- Nhà văn thể hiện sự đồng cảm với số phận nhân vật. 

- Thể hiện thái độ trân trọng, cảm thông với con người nhỏ bé. 

b) Giá trị nội dung 

- Phản ánh hiện thực xã hội hiện thực: Xã hội bất công, tàn bạo. Kiếp sống tù túng, tối tăm của người trí thức nghèo. 

- Thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc: Đồng cảm với số phận con người nhỏ bé. Lên án xã hội bất công. Ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn con người. 

3. Kết bài 

- Khẳng định giá trị nghệ thuật và giá trị nội dung của tác phẩm "Cuốn sách bị bỏ quên". 

- Nêu cảm nhận về tác phẩm. 

Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong tác phẩm Cuốn sách bị bỏ quên 

Thạch Lam là một nhà văn tài hoa của nền văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945, ông đã để lại rất nhiều những tác phẩm ấn tượng với phong cách sáng tạo nghệ thuật độc đáo. Khác với những nhà văn cùng thời say mê khai thác những xung đột gay cấn, Thạch Lam lại chọn con đường đi vào nội tâm nhân vật, khơi gợi cảm xúc cho người đọc bằng những câu chuyện nhẹ nhàng, tinh tế về những kiếp người éo le, những kiếp sống tù túng, tối tăm. Đây cũng là phong cách sáng tác đặc trưng của nhà văn Thạch Lam. Điều này được thể hiện rõ nét nhất trong truyện ngắn “Cuốn sách bị bỏ quên”, một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách Thạch Lam. 

Nét độc đáo trong cách xây dựng truyện của Thạch Lam được thể hiện rõ nét qua tác phẩm “Cuốn sách bị bỏ quên”. Ngay từ đầu, tác giả đã khéo léo đưa người đọc vào hoàn cảnh hiện tại đầy khó khăn của nhân vật Thành thông qua những câu chuyện ngắn gọn, súc tích. Việc Thành không thể xuất bản sách - vốn là niềm đam mê và hy vọng của anh, điều này đã trở thành một bước ngoặt quan trọng, dẫn đến việc nhân vật Thành quyết định lên tàu trở về quê cũ. Trên hành trình ấy, Thành có cơ hội suy ngẫm về cuộc sống. Điểm đặc biệt trong cách xây dựng truyện của Thạch Lam chính là mạch truyện không theo trình tự thời gian tuyến tính thông thường. Điều này đòi hỏi người đọc phải tập trung đọc kỹ để theo dõi và cảm nhận trọn vẹn tác phẩm vì nó không theo một trật tự cố định nào hết. Có thể nói, cách xây dựng truyện độc đáo, sáng tạo của Thạch Lam là yếu tố then chốt góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm “Cuốn sách bị bỏ quên”. Đó không chỉ là một nội dung độc đáo, mới mẻ mà điều đó đã khơi gợi cho người đọc tò mò, hứng thú và đồng thời còn giúp họ cảm nhận sâu sắc hơn về nội dung và ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải. 

Tác phẩm được nhà văn sử dụng ngôi kể thứ ba, làm cho câu chuyện được kể khách quan và trung thực hơn. Người kể chuyện ẩn mình, không trực tiếp xuất hiện mà biết toàn bộ những gì xảy ra và chỉ đóng vai trò miêu tả, phân tích các sự kiện, hành động và tâm lý nhân vật một cách linh hoạt. Nhờ vậy, tác giả có thể tự do khám phá thế giới nội tâm của nhân vật, đưa người đọc vào thế giới quan của họ một cách trọn vẹn nhất. Điểm nhìn trong tác phẩm là điểm nhìn “bên trong”, tập trung vào thế giới nội tâm của nhân vật. Điều này được thể hiện rõ nét qua việc tác giả sử dụng nhiều chi tiết miêu tả tâm lý, suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật. Hình ảnh chuyến tàu lửa lặp đi lặp lại trong các tác phẩm của Thạch Lam là một ví dụ điển hình. Nó không chỉ là bối cảnh cho câu chuyện mà còn là biểu tượng cho những cung bậc cảm xúc khác nhau của nhân vật: niềm vui, nỗi buồn, hy vọng, hụt hẫng,... Mỗi chuyến tàu lửa mang theo một câu chuyện, một cung bậc cảm xúc riêng biệt: Chuyến tàu lửa đến nơi nghỉ hè được thấy trong truyện "Nắng Trong Vườn". Chuyến tàu hỏa đi ngang qua thị trấn trong truyện "Bên Kia Sông". Chuyến xe lửa trong truyện "Cuốn Sách Bỏ Quên" là nhà văn hoá thân vào nhân vật đang ở trong tàu lửa. Chuyến tàu khuya trong truyện "Hai Đứa Trẻ" là niềm khao khát về một cuộc sống khác, tốt đẹp hơn của hai chị em,... Việc sử dụng hình ảnh chuyến tàu lửa một cách tinh tế và sáng tạo đã góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm của Thạch Lam. Nó không chỉ giúp tác giả thể hiện nội dung câu chuyện mà còn để lại cho lòng người đọc nhiều cảm xúc khác nhau.  

Điểm sáng trong nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật của Thạch Lam chính là việc lựa chọn điểm nhìn bên trong, gắn với ý thức của từng nhân vật. Nhờ vậy, tác giả đã khắc họa một cách tinh tế và sâu sắc những diễn biến tâm trạng, suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật, đặc biệt là nhân vật Thành. Nhà văn đã tập trung miêu tả nội tâm của nhân vật Thành, một tác giả trẻ đầy nhiệt huyết nhưng lại gặp nhiều trắc trở trong sự nghiệp. Lời đối thoại đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện tâm lý nhân vật. Lời đối thoại giữa Thành và nhà xuất bản là cuộc đối thoại giữa hai thái cực hoàn toàn trái ngược nhau: một bên là tác giả đầy nhiệt huyết nhưng không có tên tuổi, một bên là người nắm số phận của một quyển sách. Qua những lời đối thoại này, tác giả đã dần hé lộ tâm trạng của Thành: từ hy vọng, mong mỏi đến thất vọng, chán chường. Dưới ngòi bút tinh tế của mình, Thạch Lam đã thổi hồn vào trong từng trang viết, khắc họa một cách sinh động và chân thực những diễn biến tâm lý phức tạp của các nhân vật. 

Càng về sau, tác giả lại càng tập trung vào việc miêu tả nội tâm của Thành một cách sâu sắc. Tác giả sử dụng những chi tiết miêu tả tinh tế để thể hiện rõ nỗi tuyệt vọng của Thành đối với cuộc sống, đối với sự nghiệp của mình. Thành cảm thấy mình như bị bó buộc, bị chèn ép bởi những quy luật hà khắc của xã hội. Nỗi bất lực, uất hận dâng trào trong lòng khiến anh muốn buông xuôi tất cả. Có thể nói, việc miêu tả tâm lý nhân vật là một trong những điểm mạnh trong nghệ thuật sáng tác của Thạch Lam. Nhờ có tài năng miêu tả tâm lý nhân vật một cách tinh tế và sâu sắc, Thạch Lam đã tạo nên những tác phẩm văn học có giá trị nghệ thuật cao, lay động lòng người đọc. 

Một điểm nhấn đặc biệt trong tác phẩm là nghệ thuật tự sự, đó chính là mối liên hệ giữa người kể chuyện và nhà văn. Người kể chuyện trong "Cuốn sách bị bỏ quên" không hoàn toàn đồng nhất với Thạch Lam, mà là "tôi", một nhân vật chứng kiến câu chuyện. Tuy nhiên, qua cách dẫn dắt, miêu tả và thể hiện tâm lý nhân vật, "tôi" lại chính là hiện thân của nhà văn. Nhờ vậy, tác phẩm không chỉ đơn thuần là lời kể của một nhân chứng, mà còn là tiếng lòng của Thạch Lam, là sự đồng cảm sâu sắc với số phận bi kịch của nhân vật Thành, từ đó thấu hiểu sâu sắc hơn về bi kịch của kiếp người trí thức nghèo trong xã hội cũ.  

Thạch Lam đã xây dựng thành công hình ảnh nhân vật Thành với đầy đủ chiều sâu và sức sống nhờ sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa ngôi kể, điểm nhìn và lời trần thuật, tạo nên điểm nhấn đặc biệt cho tác phẩm "Cuốn sách bị bỏ quên". Đây không chỉ là một câu chuyện cảm động về số phận con người, mà còn là tiếng nói tố cáo xã hội bất công, tàn bạo. Qua tác phẩm, Thạch Lam đã thể hiện thái độ đồng cảm, trân trọng đối với số phận của những của con người nhỏ bé. "Cuốn sách bị bỏ quên" mãi mãi là một tác phẩm giá trị cả về nội dung và nghệ thuật trong kho tàng văn học Việt Nam. Thạch Lam đã thổi vào tác phẩm một làn gió mới, khiến cho tác phẩm trở nên gần gũi và lay động lòng người hơn bao giờ hết.