Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song

Quê hương luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho thi sĩ. Có người lấy nó làm chất liệu để thể hiện niềm tự hào nơi mình gắn bó, có người lại lấy nó làm chất xúc tác để giãy bày nỗi nhớ quê hương. Đến với Nguyễn Văn Song, bạn đọc dường như cảm nhận được những hoài niệm rất thơ về một thời kí ức. Sau đây, mời các bạn theo chân Toploigiai “ Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song”.

Dàn ý Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song

Mở bài

- Dẫn dắt vấn đề: Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, nơi lưu giữ những kí ức tuổi thơ của mỗi người.

- Vấn đề: Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song

Thân bài

- Giới thiệu chung: Dòng hoài niệm của tác giả về những kỉ niệm cũ nay đã được thay trang mới.

- Phân tích:

+ Cảnh vật thay đổi: Hàng tre không còn, được thay bằng những vách tường xi măng.

+ Ôn lại những kỉ niệm: cùng bạn bè trang lứa chăn trâu, cắt cỏ; hàng xóm chia nhau từng củ khoai, trái bắp.

+ Về những người hàng xóm: bà Năm vẫn ngồi chờ con từ nơi tiền tuyến trở về, chị Tâm chưa chịu lấy chồng.

- Cảm nhận:

+ Tiếc nuối ngậm ngùi của tác giả về một thời đã xa.

+ Tình yêu của nhà thơ về quê hương – nơi mình được sinh ra và lớn lên.

Kết bài

- Tổng kết vấn đề.

Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song

“Quê hương tôi có con sông xanh biếc

Nước gương trong soi tóc những hàng tre

Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè

Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng.”

Lời thơ thấm đượm gợi nhớ về nơi chôn rau cắt rốn của mỗi người. Chúng ta sinh ra và lớn lên trong vòng tay ôm ấp của quê hương. Đó là dòng sữa ngọt nuôi dưỡng tâm hồn. Ai ai trong chúng ta cũng đều có một nơi để quay về. Và đối với Nguyễn Văn Song, những kí ức về một thời đong đầy kỉ niệm luôn khiến ông hoài niệm qua bài “Ngõ xưa”.

“Ngõ xưa” là dòng hoài niệm của tác giả về một thời đã xa. Câu từ nhẹ nhàng, gần gũi đưa con người vào chốn tĩnh lặng. Chúng ta đều phải lớn, và sẽ có những lúc, tự mình an ủi bản thân bằng cái gọi là kí ức.

Mở đầu bài thơ, Nguyễn Văn Song viết:

Ta về ngõ của ta xưa

Tìm tre cong ngọn nắng mưa xạc xào 

Óng vàng quả duối bờ ao 

Rặng xoan rộn tiếng chào mào tìm nhau”

Tác giả tìm về nơi thân thuộc qua “ngõ” năm xưa. Động từ “tìm” như thể “lục lọi” phần kí ức. Mọi thứ đều sẽ thay đổi. Quê hương cũng vậy! Hàng tre thuở nào giờ đã không còn. Đó là hàng tre từng che bóng, trú mưa của mọi người. Nhà thơ không chỉ tìm về hàng tre xanh, ông còn tìm về quả duối bờ ao năm nào óng vàng chín và cả tiếng chim chào mào hót líu lo chào nhau làm sống động của một vùng trời.

“Bạn bè cắt cỏ chăn trâu 

Chia nhau một củ khoai màu than rơm 

Nắm ngô rang hạt vàng ươm 

Có gì nhắn nhủ mà thơm đến giờ”

Tác giả nhớ về những người bạn thuở ấu thơ. Họ là những người cùng Nguyễn Văn Song “cắt cỏ, chăn trâu”. Tuổi thơ của những đứa trẻ miền quê luôn ấn tượng với những buổi chiều vừa chăn trâu, vừa cắt cỏ phụ giúp gia đình. Chính bởi sự gắn kết xóm giềng mà “tắt lửa tối đèn có nhau”. Củ khoai thơm phức, hạt ngô rang vàng ươm đều san sẻ cho nhau những miếng ăn. Đó là tình làng nghĩa xóm khăng khít, bền chặt vô cùng cao quý vào lúc khó khăn.

“Bà Năm tóc trắng phạc phờ 

Con đi chinh chiến, còn chờ nữa không 

Chị Tâm sao chẳng lấy chồng 

Đợi gì cây bưởi trổ bông trắng vườn”

Bà Năm, người mẹ chờ con đầu đến bạc trắng vẫn chưa thấy về. Con ở miền xa xôi chinh chiến bảo vệ Tổ quốc. Hay chị Tâm vẫn ngày này tháng nọ chờ đợi một lời hẹn ước mà chẳng chịu lấy chồng. Mỗi người hàng xóm, người phụ nữ có một hoàn cảnh riêng khiến bây giờ, dù ở xa, khi hoài niệm về những ngày xưa cũ, tâm trí tác giả vẫn ngổn ngang chưa lời giải đáp. Đó là sự quan tâm giữa những người láng giềng.

“Về tìm một buổi tinh sương 

Ngõ nhà níu gót rơm vương bộn bề 

Cha ra đồng sớm không về 

Rạ rơm cay khói ngõ quê mịt mùng”

Nhà thơ chuyển cảnh, ông nhớ về gia đình nhỏ của mình. Sáng tinh sương, cha đã mang cày ra đồng. Cuộc sống người dân thôn quê là vậy! Những người “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” đã nuôi dạy biết bao người con thành người có ích cho xã hội. Tuy còn khốn khó nhưng chính những điều này là động lực để thế hệ sau tự dặn lòng phải cố gắng. 

“Đã đi trăm nẻo nghìn trùng 

Ngõ nhà về lại ngập ngừng bước chân 

Tường ngăn lối xóm cao dần 

Còn nghe tiếng vọng bần thần ngõ xưa.”

Xa quê hương một thời gian, giờ đây, đi qua những kỉ niệm cũ, thứ tác giả nuối tiếc chính là cảnh đã không còn như xưa. Những lớp tường rào mọc lên ngăn cách nhà này nhà kia, song ẩn chứa sau đấy, dường như nhà thơ nhận ra rằng, tình hàng xóm đã vơi bớt dần. Sự ngăn cách đấy như bước rào lòng người với nhau. Để rồi, sẽ không còn những buổi chiều mát cắt cỏ, chăn trâu; không còn những hôm chia nhau từng củ khoai, trái bắp… Ông bần thần ngậm ngùi chua xót về một thời đẹp đẽ.

Cuộc sống là vậy! Mọi thứ rồi sẽ phải đổi thay. Thức “giết chết” chúng ta, ấy chính là những kỉ niệm. Chính bởi những thứ quá đỗi quen thuộc, ngọt ngào, ấm áp lòng người ấy mà giờ đây, khi trở về, sự thay đổi đến ngỡ ngàng khiến ông hụt hẫng. Thơ từ đấy được ra đời. Ra đời bởi chính xúc cảm của người cầm bút. Đó là tiếng thơ cất lên từ tận đáy lòng làm cho độc giả được đồng cảm hơn. Vừa thêm yêu quê hương, vừa vui mừng khi quê hương có sự thay đổi nhưng song song đó không giấu khỏi nỗi buồn.

Như vậy, bài thơ “Ngõ xưa” của Nguyễn Văn Song khép lại đã thể hiện tấm lòng thương yêu quê hương đồng thời bộc bạch nỗi hoài niệm tiếc nuối về một thời đã xa.

-----------------------------------

Trên đây là bài Phân tích bài Ngõ xưa của Nguyễn Văn Song do Toploigiai biên soạn. Mong rằng với nội dung tham khảo này sẽ giúp ích các bạn hoàn thiện bài văn của mình tốt nhất!