Tác giả Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan (Tóm tắt, HCST, nội dung, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Dưới bóng hoàng lan bao gồm Giới thiệu tác giả Thạch Lam và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Dưới bóng hoàng lan - SGK Văn 10 Kết nối tri thức.

Tác giả - Tác phẩm: Dưới bóng hoàng lan 

I. Giới thiệu tác giả Thạch Lam

Nhà văn Thạch Lam, tên thật là Nguyễn Tường Vinh (1910 – 1942), sau đó đổi tên thành Nguyễn Tường Lân và lấy bút danh là Thạch Lam. Nguyên quán của ông là tại Hà Nội, ông sống trong một gia đình công chức gốc quan lại trong giai đoạn đất nước sa sút.

Sau khi đỗ Tú tài, ông thôi học về làm báo với anh và gia nhập Tự lực văn đoàn. 

Là người thông minh, trầm tĩnh, điềm đạm, đôn hậu và rất tinh tế.

* Sự nghiệp văn học

Theo Thạch Lam văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực, nó tác động sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm của con người. Ông quan niệm: “Đối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn".

Thạch Lam sáng tác thường hướng vào cuộc sống cơ cực của những người dân thành thị nghèo và vẻ đẹp nên thơ của cuộc sống thường nhật. Cốt truyện đơn giản thuộc hoặc không có cốt truyện. Thạch Lam đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật. Có sự hòa quyện tuyệt vời giữa hai yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và trữ tình. 

Tiêu biểu trong sáng tác của Thạch Lam là tác phẩm Hai đứa trẻ, nó chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc. Đó là sự cảm thông cho kiếp người nhỏ bé của Thạch Lam, cách khai thác nội tâm nhân vật của Thạch Lam vô cùng đặc biệt. Gió lạnh đầu mùa, Hai đứa trẻ, Nắng trong vườn, Ngày mới, Sợi tóc, Hà Nội băm sáu phố phường, Một thứ quà của lúa non: Cốm,…

II. Khái quát tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

1. Hoàn cảnh sáng tác

Tác phẩm Dưới bóng hoàng lan In trong Tuyển tập Thạch Lam.

2. Tóm tắt

Cũng như bao lần, Thanh trở lại ngôi nhà cũ nhưng dường như ngôi nhà thân thuộc ấy phần nào lại khiến cho anh chàng cảm thấy hồi hộp bồi hồi đến kì lạ. Mọi thứ đều già cỗi và không đổi. Thời gian như quay ngược lại, không gian đứng lặng. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ. Tất cả hiện lên trước mắt chàng thanh niên vốn quen thuộc nhưng lại rất mát mẻ và dịu dàng đối với người anh đến lạ thường. Và hình ảnh những cô thiếu nữ xinh xắn trong tà áo trắng, mái tóc đen lánh buông trên cổ nhỏ, bên cạnh mái tóc bạc trắng của bà chàng cũng khiến chàng thanh niên trẻ xốn xang và hơi dao động phần nào. Chàng cảm thấy không gian náo nhiệt ồn áo ngoài kia như đang dừng lại trên bậc cửa. 

3. Bố cục

Văn bản chia làm 3 phần:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “Nghe quen quá mà Thanh không nhớ được”: Thanh trở về nhà thăm bà thăm nhà trong tâm trạng hạnh phúc, nghẹn ngào.

- Đoạn 2: Tiếp theo đến “ngồi ở bên đèn”: Biểu hiện tình cảm của Thanh và Nga

- Đoạn 3: Còn lại: Thanh tạm biệt mọi người trở lại tỉnh làm việc.

4. Giá trị nội dung

- Ca ngợi câu chuyện tình cảm đẹp đẽ giữa Thanh và Nga

- Những giây phút bình lặng bên gia đình, quê hương thân thuộc.

5. Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc.

- Ngôn ngữ giản dị, nhẹ nhàng, thấm thía

III. Sơ đồ tư duy tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

IV. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

Câu 1: Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ mấy? Ngôi kể ấy có nhất quán từ đầu đến cuối câu chuyện không?

Lời giải:

- Câu chuyện được kể bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

- Ngôi kể ấy nhất quán từ đầu đến cuối câu chuyện.

Câu 2: Chi tiết nào ở phần kết giúp bạn dự đoán sự tiến triển tình cảm giữa Thanh và Nga?

Lời giải:

- Với cảnh vật xung quanh và với những người thân yêu, kỉ niệm mỗi khi nhớ lại tôi thấy thật ấm áp dễ chịu là đêm giao thừa, gia đình tôi quây quần đón năm mới. Nếu được yêu cầu kể lại, tôi sẽ kể về không gian, thời tiết lúc đó, cử chỉ, hành động của mọi người.

- Tôi đã từng có nhu cầu được sống chậm lại để cảm nhận sâu sắc hơn ý nghĩa của những điều vốn rất bình dị hằng ngày. Đó là khi tôi chỉ bận rộn xoay công việc, học hành, mà quên mất sự nghỉ ngơi hay vẻ đẹp của thiên nhiên và vẻ đẹp của tình người.

Câu 3: Theo em, nhan đề Dưới bóng hoàng lan có ý nghĩa gì?

Lời giải:

Ý nghĩa của nhan đề Dưới bóng hoàng lan:

- Gợi sự tò mò của người đọc về nội dung câu chuyện liên quan đến cây hoàng lan.

- Nói đến nhân chứng cho tình cảm giữa Thanh và Nga.

Câu 4: Cảnh nào được miêu tả trong truyện gợi cho bạn nghĩ đến một bức tranh đẹp? Nếu cần chọn một cảnh để vẽ minh họa, bạn sẽ chọn cảnh nào? Vì sao?

Lời giải:

- Cảnh được miêu tả trong truyện gợi cho tôi nghĩ đến một bức tranh đẹp là cảnh Thanh dắt tay Nga đến chỗ cây hoàng lan.

- Nếu cần chọn một cảnh để vẽ minh họa, tôi sẽ chọn một trong những cảnh sau:

+ Thanh dắt tay Nga đến chỗ cây hoàng lan.

+ Thanh níu cành hoàng lan cho Nga hái.

+ Thanh ở trong nhà nhìn ngắm cây hoàng lan ở ngoài vườn.

Câu 5: Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt,... hiện ra qua đôi mắt của nhân vật nào? Việc chọn điểm nhìn như vậy có ý nghĩa gì?

Lời giải:

- Hình ảnh thiên nhiên, con người, cảnh sinh hoạt,... hiện ra qua đôi mắt của nhân vật người kể chuyện – nhìn toàn cảnh sự vật dưới góc độ của người không tham gia trực tiếp vào câu chuyện, chứng kiến mọi việc và kể lại nó.

- Điểm nhìn của người kể chuyện ngôi thứ ba có khả năng bao quát toàn bộ câu chuyện từ diễn biến sự việc đến sự thay đổi về tâm trạng, tình cảm của các nhân vật trong câu chuyện. Điểm nhìn này có thể giúp người đọc có cái nhìn rõ ràng hơn về cốt truyện và diễn biến cảm xúc của các nhân vật trong từng giai đoạn.

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Văn 10 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Dưới bóng hoàng lan trong bộ SGK Văn 10 Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!