Phân tích Hoa cỏ may của Xuân Quỳnh

“Dù viết về tình yêu đôi lứa hay tình yêu Tổ quốc, về thế giới trẻ thơ hồn nhiên, trong trắng hay những quan hệ nhân sinh muôn vẻ, thơ Xuân Quỳnh vẫn nổi bật ở vẻ đẹp nữ tính”. Sau đây, hãy cùng Toploigiai Phân tích Hoa cỏ may của Xuân Quỳnh nhé!

Dàn ý Phân tích Hoa cỏ may của Xuân Quỳnh

1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát tác giả Xuân Quỳnh

- Giới thiệu nội dung chính của tác phẩm Hoa cỏ may

- Nêu vấn đề nghị luận: Phân tích Hoa cỏ may

- Trích thơ

2. Thân bài

a. Giới thiệu phong cách sách tác của tác giả Xuân Quỳnh và hoàn cảnh sáng tác bài thơ Hoa cỏ may.

b. Phân tích Hoa cỏ may của Xuân Quỳnh

- Khổ thơ đầu: sự bồi hồi, xao xuyến, thảng thốt của thi sĩ trước sự giao mùa của trời đất, từng hình ảnh cứ chập chờn như mơ, như thực.

+ Khung cảnh được khắc họa tương đối tĩnh lặng: cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ

=> Không gian khiến con người ta phải “xao xuyến”, bồi hồi trước khung cảnh thiên nhiên chuyển mùa

+ Thủ pháp nghệ thuật nhân hóa khiến khung cảnh trở nên có hồn, có sự sống

=> Đất trời trở nên “ngẩn ngơ”, “xao xuyến” cảm nhận sự chuyển mình của vạn vật trong khoảnh khoắc giao mùa. 

=> Nhân vật “em” xuất hiện một cách “tình cờ”, hiện lên bao kỉ niệm cùng mùa thu, cùng người từng thương khi đi qua lối cũ thân quen.

- Khổ thơ thứ hai: điểm nhìn trở nên rộng hơn, xa hơn, cảnh vật cũng trở nên tươi sáng, rực rỡ

+ Nhà thơ chọn những gam màu tươi sáng để tô vẽ cho bức tranh khung cảnh lúc bấy giờ: Mây trắng, trời biếc,…

+ Mây và gió đều là những sự vật, hiện tượng gắn liền với nhau

=> Thể hiện sự thoáng qua, cứ bay đi như những con gió, tưởng như gần mà lại xa vời

+ Phép so sánh “Lòng người” như màu trời xanh biếc lúc nguyên sơ 

=> Sự tinh khôi, niềm tin và hy vọng của nhân vật trữ tình, tình cảm ấy thuần khiết như lúc ban đầu, nguyên sơ

=> Xuân Quỳnh đã khắc họa nên một không gian giao mùa xao xuyến, mây trắng bay đi cùng gió, bao đắng cay gửi lại mùa cũ, thơ viết đôi dòng theo gió xa.

- Khổ thơ cuối: niềm khao khát tình yêu mãnh liệt của một trái tim, phụ nữ hồn hậu

+ “Hoa cỏ may” tượng trưng cho một vẻ đẹp tinh tế, diu dàng, mong manh, thoáng qua nhẹ nhàng mà nhanh chóng.

+ “Áo em đã sơ ý cỏ găm đầy”, qua đó thể hiện để níu giữ, níu kéo mối quan hệ mong manh này là vô cùng khó khăn và đau khổ

+ “Lời yêu” lại vô cùng mỏng manh như làn khói mờ ảo, không thể chạm vào cũng không thể cảm nhận được

=> Tình yêu rất đẹp nhưng cũng rất mong manh và mở ảo

=> Luôn thay đổi theo thời gian hay những biến động của cuộc đời

=> Khiến người ta phải lo sợ mất mát trước những băn khoăn lòng người liệu có đổi thay?

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

- Nêu cảm nghĩ của bản thân.

Phân tích hoa cỏ may của Xuân Quỳnh

Nguyễn Thu Phương đã từng nhận định về nhà thơ Xuân Quỳnh rằng: “Xuân Quỳnh – một cô gái mồ côi nghèo khổ: lớn lên giữa một thời kì đất nước phải đương đầu với vô vàn khó khăn về kinh tế, về chiến tranh… Nhưng Xuân Quỳnh chẳng khác nào một cây xương rồng kiên cường và kì diệu trên sa mạc, đã vắt kiệt sức mình để nở những bông hoa quý cho cuộc đời”. Có thể thấy, những tác phẩm của nữ hoàng thơ tình Xuân Quỳnh luôn mang đến cho bạn đọc những trải nghiệm đắm chìm trong tình yêu vừa nồng nhiệt, cháy bỏng, vừa tha thiết, dịu dàng. Bài thơ “Hoa cỏ may” đã khắc họa nên bức tranh chuyển mùa có nắng, có gió, tất cả vẻ đẹp của đất trời được hòa vào từng trang văn.

"Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ,

Không gian xao xuyến chuyển sang mùa.

Tên mình ai gọi sau vòm lá,

Lối cũ em về nay đã thu.

 

Mây trắng bay đi cùng với gió,

Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ.

Đắng cay gửi lại bao mùa cũ,

Thơ viết đôi dòng theo gió xa.

 

Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may

Áo em sơ ý cỏ găm đầy

Lời yêu mỏng mảnh như màu khói,

Ai biết lòng anh có đổi thay?"

Xuân Quỳnh là nhà thơ trẻ, con đẻ của Cách mạng thời kháng chiến chống Mỹ. Bà được mệnh danh là “Nữ hoàng thơ tình”, những bài thơ của bà đều mang những dấu ấn rất riêng, rất đặc sắc, gợi lên trong lòng người đọc những cung bậc cảm xúc rung động, đằm thắm, yêu thường. Bà dù viết về thể loại tình yêu đôi lứa hay tình yêu cách mạng thì những dòng thơ của bà vẫn mang tính nữ rất cao, một tâm hồn hồn nhiên, tươi mát, chân thành, nồng nàn và dạt dào sức sống mãnh liệt.

Bài thơ “Hoa cỏ may” là một trong những tác phẩm ấn tượng của Xuân Quỳnh có tính triết lí rất sâu sắc. Đọc “Hoa cỏ may”, người đọc sẽ thoáng buồn bởi những chuyển thay, quy luật nghiệt ngã của tình yêu, đồng thời, còn cảm nhận được sự hồn nhiên, trong trẻo trong tâm hồn của nữ sĩ tình yêu thời đại mới cũng như tâm hồn của phụ nữ khác trong cuộc đời.

Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ,

Không gian xao xuyến chuyển sang mùa.

Tên mình ai gọi sau vòm lá,

Lối cũ em về nay đã thu.

Mở đầu bài thơ là sự bồi hồi, xao xuyến, thảng thốt của thi sĩ trước sự giao mùa của trời đất, từng hình ảnh cứ chập chờn như mơ, như thực. Những hình ảnh, khung cảnh mở đầu được khắc họa tương đối tĩnh lặng: cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ. Có cây có gió nhưng lai không thể nghe thấy tiếng lá cây xào xạt, cây chỉ ngẩn ngơ, lá chỉ tĩnh lặng rơi xuống. Có sông đầy những lại tĩnh lặng, không có tiếng nước xô bờ. Không gian khiến con người ta phải “xao xuyến”, bồi hồi trước khung cảnh thiên nhiên chuyển mùa. Không chỉ con người, mà qua thủ pháp nghệ thuật nhân hóa một cách tài tình, nữ sĩ đã khiến những sự vật, khung cảnh trở nên có hồn, có sự sống. Đất trời trở nên “ngẩn ngơ”, “xao xuyến”, âm thầm lắng nghe, cảm nhận sự chuyển mình của vạn vật trong khoảnh khoắc giao mùa. Hai câu thơ cuối, nhân vật “em” xuất hiện một cách “tình cờ” qua tiếng gọi của vòm lá, thấp thoáng, hiện lên bao kỉ niệm cùng mùa thu, cùng người từng thương khi đi qua lối cũ thân quen.

Mây trắng bay đi cùng với gió,

Lòng như trời biếc lúc nguyên sơ.

Đắng cay gửi lại bao mùa cũ,

Thơ viết đôi dòng theo gió xa.

Ở khổ thơ thứ hai, điểm nhìn trở nên rộng hơn, xa hơn, cảnh vật cũng trở nên tươi sáng, rực rỡ. Ngay lúc này, nhân vật trữ tình đang dần thay đổi trong cách nhìn và cảm nhận thế giới, mọi thứ dần trở nên bay bổng, phóng khoáng và yêu đời. Xuân Quỳnh đã chọn những gam màu tươi sáng để tô vẽ cho bức tranh khung cảnh lúc bấy giờ: Mây trắng, trời biếc,… Mây và gió đều là những sự vật, hiện tượng gắn liền với nhau, thể hiện sự thoáng qua, cứ bay đi như những con gió, tưởng như gần mà lại xa vời. Phép so sánh “Lòng người” như màu trời xanh biếc lúc nguyên sơ cho thấy sự tinh khôi, niềm tin và hy vọng của nhân vật trữ tình, tình cảm ấy thuần khiết như lúc ban đầu, nguyên sơ. Qua khổ thơ, nhà thơ đã khắc họa nên một không gian giao mùa xao xuyến, mây trắng bay đi cùng gió, bao đắng cay gửi lại mùa cũ, thơ viết đôi dòng theo gió xa. Với lối viết chân thực, kết hợp sử dụng miêu tả màu sắc sinh động, chân thật đã tạo nên nét đặc trưng trong thủ pháp nghệ thuật độc, bay bổng, lý tưởng của “Người tạo nên một cõi tình thơ còn sống mãi” – Xuân Quỳnh.

Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may

Áo em sơ ý cỏ găm đầy

Lời yêu mỏng mảnh như màu khói,

Ai biết lòng anh có đổi thay?

Sau khi bỏ lại bao đắng cay ấy, đến với khổ thơ cuối, Xuân Quỳnh đã cho ta thấy được niềm khao khát tình yêu mãnh liệt của một trái tim, phụ nữ hồn hậu. Từ những góc nhìn rộng lớn, ngắm nhìn sự mênh mông, bao la của thiên nhiên thì ngay giờ đây, nữ sĩ đã thu lại tầm mắt, để tâm đến những sự vật mỏng manh, nhỏ bé. “Hoa cỏ may” tượng trưng cho một vẻ đẹp tinh tế, diu dàng, mong manh, thoáng qua nhẹ nhàng mà nhanh chóng. Trên cung đường khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may, áo em đã sơ ý cỏ găm đầy, qua đó thể hiện để níu giữ, níu kéo mối quan hệ mong manh này là vô cùng khó khăn và đau khổ. Thế nhưng “lời yêu” lại vô cùng mỏng manh như làn khói mờ ảo, không thể chạm vào cũng không thể cảm nhận được. Qua đó, có thể thấy tình yêu rất đẹp nhưng cũng rất mong manh và mở ảo, nó luôn thay đổi theo thời gian hay những biến động của cuộc đời, luôn khiến người ta phải lo sợ mất mát trước những băn khoăn lòng người liệu có đổi thay?

Bằng thủ pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa điêu luyện, tinh tế, ngôn ngữ mềm mại, bình dị, thân quen, cấu trúc thơ linh hoạt, đã tạo nên một không khí, khung cảnh thiên nhiên giao mùa lãng mạn và mơ mộng. Các hình ảnh thiên nhiên cùng với sự thay đổi đa dạng góc nhìn đã khắc họa nên hình ảnh một người con gái đa sầu đa cảm, luôn nhớ về người từng thương khi đi qua lối cũ, phải chịu nhiều khó khăn và đau đớn để có thể níu giữ lòng người, nhưng thâm tâm lại chưa đứng những câu hỏi, suy từ “Liệu lòng người có đổi thay?”

Đọc “Hoa cỏ may” ta có thể cảm nhận được phụ nữ, nhân vật trữ tình trong tác phẩm thật đẹp, thật tình, thật tinh khôi. Có thể nói, sự dung dị, chân thực, nhân hậu chính là nét nổi bật làm nên sức hút của nhà thơ Xuân Quỳnh. Bà luôn lấy cảm hứng từ những cảm xúc chân thật nhất từ cuộc đời của bà. Do đó, thơ của bà luôn là nơi hòa quyện, hòa hợp của những mảng màu cảm xúc trong đời sống: có vui, có buồn, có hạnh phúc, có đau đớn, có hoài nghi, có vụn vỡ, có đằm thắm, có dịu dàng,…". Cây bút viết nên mọi cung bậc cảm xúc” ấy khiến độc giả phải bồi hồi, rung động khi chiêm ngưỡng những tác phẩm đầy tình của bà.

“Điều đáng quý nhất ở Xuân Quỳnh và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật rất thành thật, thành thật trong quan hệ bạn bè, với xã hội và cả tình yêu. Chị không quanh co không giấu diếm một điều gì. Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm, một suy nghĩ của chị. Chỉ cần qua thơ ta biết khá kĩ đời tư của chị. Thành thật, đây là cốt lõi thơ Xuân Quỳnh” (Võ Văn Trực)