Tóm tắt Chiến thắng Mtao Mxây (Sơ đồ tư duy, nội dung chính)

Tìm hiểu tác phẩm, tóm tắt Chiến thắng Mtao Mxây ngắn gọn nhất. Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy bài Chiến thắng Mtao Mxây dễ hiểu bám sát nội dung SGK Ngữ văn 10.

1. Chiến thắng Mtao Mxây 

Nhà Mtao Mxây đầu sàn hiên đẽo hình Mặt Trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói. Ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu này trông quả thật là đẹp. Câu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.

Đăm Săn: - Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đây!

Mtao Mxay - Ta không xuống đầu, điểng ơi. Tay ta còn đang bận õm vợ hai

chúng ta!” ở trên nhà nảy cơ mả.

Đăm Săn - Xuông. diêng! Xung, diêng! Ngươi không xuống tư? Ta sẽ lấy cái sản hiên của nhà người ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà người ta chẻ ra kéo lửa, ta hun cái nhà của nhà ngươi cho mà xem

Mtao Mxây - Khoan, điêng, khoan! Đề ta xuống. Ngươi không được đâm ta khi ta đang đi xuống đỏ nghe!

Đăm Săn - Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi xuống nhỉ? Người xem, đến con lợn nái của nhà ngươi dưới đất, ta cũng không thèm đâm nữa là?!

Mtao Mxay - Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm.

Đăm Săn - Sao ta lại đâm ngươi khi ngươi đang đi nhỉ? Người xem, đến con trâu của nhả người trong chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là?!

Thế là Mtao Mxây phải đi ra. Bà con xem, khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng.  Trông hắn đữ tợn như một vị thần. Hắn đóng một cái khö sọc gấp bỏ mủi, mặc một cái áo dảy nút, đi từ nhà bế trong ra nhà ngoài, đáng tần ngần đo dự, mỗi bước mỗi đắn đo giữa một đêm đông mịt mù như trong sương sớm.

Đăm Săn - Ngươi múa trước đi, ơ điểng!

Mtao Mxây - Ngươi mới là người múa trước, ơ diền Ta như gà làng mới mọc cựa , như gả rừng mới mọc cựa êchăm, chưa ai giẫm phải mà đã gãy mắt cánh.

Đăm Sẵn - Ngươi cử mửa đi, ơ điêng!

Mtao Mxây rung khiên múa vậy. Khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô. Hắn múa một mình. Đăm Săn không nhúc nhích.

Đăm Săn - Người múa một mình, múa kêu lạch xạch như quả mướp khô. Miếng múa lấy, người học ai vậy? Người múa chơi đấy phải không, điêng?

Mtao Mxây - Ta học ai à? Có cậu. ta học cậu. Có bác, ta học bác. Có thần Rồng, ta học thần Rông!”,

Đăm Săn - Thể ư? Ta thì đâu có cậu mà học cầu, đầu có bác mả học bác! Chỉ có hai ta đây, người múa đi ta xem nào!

Mtao Mxây - Thế ngươi không biết ta đây là một tướng đã quen đi đánh thiên hạ, bất tử bình, đã quên đi xẻo nát đất đai thiên hạ hay sao?

Đăm Săn - Vậy thì người hãy xem ta đây!

Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lô ở?! Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi tây sang bãi đông. Hắn vung dao chém phập một cái, nhưng chỉ vừa trủng một cãi chão cột trâu.

Đăm Săn - Sao người lại chém cãi chão cột trâu? Còn khoeo chân ta, ngươi dành làm gì?

Đến lúc nảy, Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu. Nhưng Đăm Săn đã đớp được miếng trầu. Chàng nhai trâu, sứt chàng tăng lên gấp bội.

Đăm Săn - Bơ điêng, bây giờ người lại chạy, ta đuôi coi!

Thế là Đăm Săn lại múa. Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm®' đồ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đôi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thân, cây giáo dính đầy những oan hẳn của chàng nhằm đùi Mtao Mxây phóng tới, trùng nhưng không thủng. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng”.

Đến lúc này, Đăm Săn đã thắm mệt. Chàng vừa chạy vừa ngủ, mộng thấy ông Trời.

Đăm Săn - Ôi chao, chết mắt thôi, ông ơi! Cháu đâm mãi mà không thủng hăn!

Ông Trời - Thể ư, cháu? Vậy thì cháu lẫy một cái chảy mòn! ném vào vành tai hắn là được. 

Đăm Săn bừng tỉnh, chộp ngay một cái chày mòn, ném trúng vành tai kẻ địch. Cải giáp của Mtao Mxây tức thì rơi loảng xoảng. Mtao Mxây tháo chạy. Hãn tránh quanh chuồng lợn, Đăm Săn phá tan chuồng lợn. Hãn chảnh quanh chuồng trâu, Đằm Săn phá tan chuồng trâu. Cuối cùng, hãn ngã lăn quay ra đất,

Mtao Mxây - Ở diêng, ơ diêng, đề ta làm lễ cầu phúc cho riêng một trâu! Ta cho thêm điêng một voi.

Đăm Săn - Sao người còn cúng trâu cầu phúc cho ta? Chẳng phải vợ ta ngươi đã cướp, đùi ta ngươi đã đâm rồi sao?

Nói rồi Đăm Săn giết chết Mtao Mxây.

Đăm Săn (nói với tôi tớ Mtao Mxây) — Ở nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói“?! Ơ tất cả tôi tớ băng này! Các ngươi có đi với ta không?

Chàng gõ vào một nhả.

Dân trong nhà - Không đi sao được! Tù trưởng chúng tôi đã chết, lúa chúng tôi đã mục, chúng tôi còn ở với ai? 

Đăm Săn gõ vào ngạch, đập vào phên tất cả các nhà trong làng.

Dân làng — Không tại sao được! Nhưng bác ơi, xin bác chờ chúng tôi cho lợn ăn cái đã.

Đăm Săn lại gõ vào ngạch, đập vào phên mỗi nhà trong làng.

Đăm Săn - CƠ tất cả dân làng này, các ngươi có đi với ta không? Tù trưởng các người đã chết, lúa các ngươi đã mục. Ai chăn ngựa hãy đi bắt ngựa! Ai giữ voi hãy đi bắt voi! Ai giữ trâu hãy đi lùa trâu về!

Dân làng - Không đi sao được! Làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gu, phía nam đã mọc cả hoàng, người nhà giàu cảm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa!

Đăm Săn - Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Chúng ta ra về nào!

Đoàn người đông như bầy cả ong, đặc như bây thiêu thân, ùn ùn như kiến như mỗi. Bà con xem, thế là Đăm Săn nay càng thêm giàu có, chiêng lắm la nhiều. Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong đi chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa, như bầy trai gái đi giếng làng cõng nước.

Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng.

Đăm Săn - Ở các con, ơ các con, hãy đi lẫy rượu, bắt trâu! Rượu năm trẻ, trâu dâng một con đẻ cúng thần, cáo tô tiên, cầu sức khoẻ cho ta mới đi đánh kẻ thù, bắt tù binh, xéo nát đất đai một tù trưởng nhà giàu về. Rượu bảy chú, trâu bảy con để dâng thần, rượu bảy chém, lợn thiển bảy con để dâng thần, cầu cho ta được bình yên võ sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sống nước, cao lên như cây rừng, không còn ai bì kịp. Hỡi anh em trong nhà, hỡi bà con trong làng, xin mời tất cả đến với ta! Chúng ta sẽ mở tiệc ăn mừng năm mới, chúng ta sẽ ăn lợn ăn trâu, đánh lên các chiêng cải trồng ta, đánh lên các công long'"' hòa nhịp cùng chũm choẹ”' xoa sao cho kêu lên rộn rã, để voi đực voi cái ra vào sàn hiên không ngớt, đây công dây chuyền không lúc nào vắng bớt trên giá treo chiêng, các chuỗi thịt trâu thịt bò treo đèn nhà, chậu thau, âu°' đồng nhiều không còn chỗ đẻ.

Tôi tớ - Đánh chiêng nào, thưa ông?

Đăm Săn - Hãy đánh lên các chiêng có tiếng âm vang, những chiêng có tiếng đồng tiếng bạc! Từ gùi“" quý, hãy  lấy ra các vòng nhạc rung lên! Hãy đánh lên tất cả cho ở dưới vỡ toác các cây đòn ngạch, cho ở trên gãy nát  các cây xà ngang, cho tiếng chiêng vang vọng khắp đó đây, khiến voi, tê giác trong rừng quên không cho con bú, ếch nhái dưới gầm sàn, kỳ nhông ngoài bãi phải ngừng kêu, tất cả đều ngày đêm lặng thinh để nghe tiếng chiêng ãn đồng uống vui như mừng mùa khô năm mới của ta vậy.

Thế là, bà con xem, nhà Đăm Săn đông nghịt khách, tôi tớ chật ních cả nhà ngoài. Các khách tù trưởng đều từ phương xa đến. Còn Đăm Săn, bà con xem, chàng năm trên võng, tóc thả trên sản, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong hoa. Chàng mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ống le°), thịt dê ăn đến cháy đen hết ông lề ô. máu bò máu trâu đọng đen khắp sàn hiên, dây công dây chiêng giăng như mạng nhện, chỉ vàng chỉ đỏ như hoa dam biết?. Cảnh đó, đời ông bác ông cậu xưa kia làm gl có!

Bà con xem, chàng Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết lo, chuyện trò không biết chán, Cả một vùng nhão ra như nước. Lươn trong hang, giun trong bùn, rắn hỗ, rắn mai đều chui lên nằm trên cao sưởi nắng. Ếch nhái dưới gầm nhà, kỳ nhông ngoài bãi thì kêu lên inh ỏi suốt ngày đêm. Các chàng trai, các cô gái đi lại tấp nập, rộn ràng. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế! Rõ ràng là tù trưởng Đăm Săn đang giàu lên, chiêng lãm là nhiều. Rõ ràng là Đăm Săn có chiêng đồng và bây, có bè bạn như nêm như XẾp. Lm sao mà có được một tù trưởng, đầu đội khăn nhiễu, vai mang nải hoa, đánh đầu đập tan đó, vậy đâu phá nát đó như chàng?

Vị vậy, danh vang đến thần, tiếng lừng khắp núi, đông tây đầu đầu cũng nghe danh tiếng Đăm Săn. Từ khắp mọi miền, người ta khiêng rượu khiêng lợn đến. Cả miền Ê-đê Ê-ga'' ca ngợi Đăm Săn là một dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước. Ngực quấn chéo một tấm mễn chiến inh khóa ât tắm áo nghênh ngang đủ giáo gươm, đôi mặt long lanh như mất chim ghếch' ăn hoa tre, chàng Đăm Săn hiện ra là một trang tù trưởng mới giàu lên, đang tràn đầy sức trai, tiếng tăm lừng lẫy. Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bể, sức chàng ngang sức với đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sắm dậy, chẳng nằm sấp thì gãy rằm sàn, chảng nằm ngửa thì gãy xả dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng!” từ trong bụng mẹ. Tiệc tùng linh đình, ăn uống đông vui kéo dài suốt cả mùa khô. Đến đây, rượu đã nhạt, chẻ đã phai, ai ở đâu vẻ đây, khách lần lượt ra vẻ.

(Theo Đăm Săn - sử thi Ê-đê, NGUYỄN HỮU THẦU dịch,

NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1988)

>>>Xem thêm: Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây Ngữ văn 10.

2. Tóm tắt Chiến thắng Mtao Mxây 

Mẫu 1:

Đoạn trích thuộc phần giữa của tác phẩm, kể về chuyện Đăm Săn đánh Mtao-Mxây để cứu vợ về: Sau khi về làm chồng hai chị em tù trưởng Hơ Nhị và Hơ Bhị, Đăm Săn trở nên một tù trưởng giàu có và uy danh lừng lẫy. Các tù trưởng Kên Kên (Mtao Grứ) và tù trưởng Sắt (Mtao-Mxây) lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng lên rẫy, ra sông lao động sản xuất đã kéo người tới cướp phá buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Cả hai lần ấy Đăm Săn đều tổ chức đánh trả và chiến thắng, vừa cứu được vợ lại vừa sáp nhập được đất đai, của cải của kẻ địch khiến cho oai danh của chàng càng lừng lẫy, bộ tộc càng giàu có và đông đúc hơn.

Mẫu 2:

Trong khi Đăm Săn cùng nô lệ lên rẫy, Mtao Mxây đã đến nhà chàng để cướp Hơ Nhị về làm vợ. Biết tin như thế Đăm Săn đến nhà Mtao Mxây để đòi lại vợ của mình. Chàng thách hắn đọ dao nhưng hắn từ chối với vẻ sợ hãi và hèn nhát. Chàng dọa sẽ đốt nhà hắn thì hắn mới chịu xuống. Đăm Săn và Mtao Mxây thách đố nhau múa khiên. Khi vào trận đấu thì Đăm Săn cho Mtao Mxây múa khiên trước. Những bước đi của hắn lạch xạch như quả mướp khô nhưng lại có thái độ huênh hoang khoác lác. Còn Đăm Săn thì giục kẻ thù múa khiên trước với thái độ khiêm nhường tinh thần tự võ, đứng im không nhúc nhích. Qua đó cho thấy Đăm Săn là một người dũng cảm, các hành động mạnh mẽ quyết liệt không dứt. Không những thế chàng còn được ông Trời chỉ cho cách thắng Mtao Mxây. Đăm Săn lấy một cái chày mòn ném trúng vành tai của kẻ địch. Mtao Mxây lăn đùng ra đất. Chàng kêu gọi tôi tớ của Mtao Mxây theo mình trở về. Đoàn người đông như bầy cà tong, mang theo rất nhiều của cải về như vò vẽ đi chuyển hoa. Đăm Săn trở về trong chiến thắng tưng bừng. Tiệc mừng của Đăm Săn kéo dài suốt trận mùa khô và danh tiếng của chàng thời vang đến cả thần linh. Qua đoạn trích ta cũng thấy đó là cuộc chiến đấu vì danh dự, vì hạnh phúc gia đình và hơn nữa vì cuộc sống bình yên và sự phồn vinh của thị tộc.

Mẫu 3:

Trong lúc Đăm Săn cùng tôi tớ lên nương làm rẫy làm lụng thì Mtao Mxây đã đem người đến cướp Hơ Nhị. Biết tin người vợ của mình bị bắt, Đăm Săn tìm đến nhà Mtao Mxây. Đăm Săn một mình vào nhà phải dọa đốt nhà hắn mới chịu xuống. Mtao Mxây múa khiên trước. Hăn rung khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô. Đến lượt Đăm Săn múa, một lần sốc tới, chàng vượt một đồi tranh,một lần sốc tới nữa,chàng vượt một đồi lồ ô. Còn Mtao Mxây thì bước cao bước thấp chạy hết bãi Tây sang bãi Đông.. Khi đã thấm mệt thì Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho miếng trầu nhưng lại bị Đăm Săn cướp mất thế là sức mạnh của chàng được tăng gấp bội lần. Chàng đâm Mtao Mxay trúng nhưng không thủng được áo giáp của hắn. Đăm Săn được thần Mặt Trời,đưa cho lời khuyên và Đăm Săn đã chiến thắng.

Mẫu 4:

Mtao Mxây ganh ghét vì Đăm Săn có vợ đẹp nên quyết tâm bắt Hơ Nhị. Hắn dò la thông tin, khi biết được Đăm Săn đi vắng liền cải trang thành khách đến nhà Đăm Săn, khi trở về nghĩ ra lý do là để quên con dao và bảo Hơ Nhị mang hộ ra ngoài để bắt cóc nàng. Nghe tin vợ mình bị bắt, Đăm Săn tức tốc trở về, đem quan đến đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Một cuộc chiến dữ dội diễn ra. Rút bài học từ tên Mtao Grư, Mtao Mxây mặc áo giáp cẩn thận, cầm khiên phòng thủ, không chịu giao chiến. Chỉ khi Đăm Săn dọa phá nhà, hắn mới dám ra giao chiến.

Mtao Mxây yếu ớt, kém cỏi còn Đăm Săn thì mạnh mẽ, tài giỏi khiến ai cũng nể sợ. Mtao Mxây sợ hãi bỏ chạy thì bị mũi lao đâm vào đùi, vào bụng nhưng do hắn mặc áo giáo nên không sao. Cuộc chiến diễn ra không phân thắng thua. Đăm Săn mệt mỏi mơ màng thì thấy ông trời bày cách tiêu diệt kẻ ác. Chàng liền làm theo. Đăm Săn lấy chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. Áo giáp rơi ra và ngay lập tức Đăm Săn kết thúc cuộc đời của kẻ thù nhanh chóng. Tù trưởng Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha mạng. Nhưng Đăm Săn kiên quyết phải trừng trị kẻ ác - kẻ đã cướp vợ người khác một cách hèn hạ. Chàng chiến thắng vẻ vang danh tiếng nổi đình nổi đám.

Mẫu 5:

Đoạn trích "Chiến thắng Mtao Mxây" kể về hành trình đòi lại vợ của tù trưởng Đăm Săn. Khi nghe tin Đăm Săn cùng thuộc hạ rời khỏi bản làng. Mtao Mxây giả làm khách qua đường tìm đến nhà Đăm Săn, chả vờ bỏ quên cái con dao và nhờ Hơ Nhị đem ra ngoài rồi bắt cóc nàng đi. Đăm Săn nghe tin vô cùng giận dữ, đem quân đến nhà Mtao Mxây. Tuy nhiên, hắn không chịu ra ngoài giao chiến, Đăm Săn phải dọa phá nhà hắn mới chịu ra múa khiên. Mtao Mxây múa khiên trước, Đăm Săn vẫn giữ thái độ bình tĩnh, thản nhiên. Mtao Mxây đã lộ rõ sự kém cỏi nhưng vẫn buông lời huênh hoang. Tới lượt Đăm Săn, chàng múa khiên làm cho Mtao Mxây hốt hoảng trốn chạy với bước cao bước thấp. Mtao Mxây cầu cứu Hơ Nhị quăng cho miếng trầu vì ngày càng yếu sức. Đăm Săn cướp được trầu, sức chàng tăng lên. Chàng múa càng thêm dũng mãnh và đuổi theo Mtao Mxây, đâm trúng nhưng không thủng được áo hắn. Chàng phải cầu cứu thần linh, được giúp sức nên chàng đuổi theo và giết chết kẻ thù. Dân làng Mtao Mxây nhất trí xem Đăm Săn là tù trưởng, là anh hùng của họ. Họ cùng nhau ăn mừng chiến thắng.

3. Giá trị nội dung Chiến thắng Mtao Mxây 

Đoạn trích khẳng định sức mạnh và ca ngợi vẻ đẹp của người anh hùng Đăm Săn - Một người trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc sống bình yên, phồn vinh của thị tộc, xứng đáng là người anh hùng mang tầm vóc sử thi của dân tộc Ê - đê. 

4. Sơ đồ tư duy Chiến thắng Mtao Mxây 

>>>Xem thêm: Tác giả - Tác phẩm: Chiến thắng Mtao Mxây Ngữ văn 10.